Ελαφρά υποχώρηση κατέγραψε τον Νοέμβριο ο δείκτης οικονομικού κλίματος , ο οποίος διαμορφώθηκε 106,2 μονάδες, από 106,6 μονάδες τον Οκτώβριο, βάσει στοιχείων που δημοσιεύει το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).
Στο επιχειρηματικό πεδίο, η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα της οριακής υποχώρησης των προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο, της ήπιας εξασθένισης στη Βιομηχανία και τις Κατασκευές, ενώ οι αισιόδοξες προσδοκίες στις Υπηρεσίες δεν αντισταθμίζουν τις υπόλοιπες τάσεις. Από την άλλη πλευρά, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης εξασθενεί οριακά. Γενικά, φέτος ο δείκτης κλίματος κινείται σε σχετικά υψηλά συγκριτικά με πέρυσι, όταν μάλιστα στην ΕΕ και την Ευρωζώνη η κεντρική τάση είναι μάλλον πτωτική.
Από το καλοκαίρι και μετά, όταν σταθεροποιήθηκε και το πολιτικό πεδίο κατόπιν των εκλογικών αναμετρήσεων, δεν έχουν υπάρξει σημαντικές αλλαγές στην πορεία της οικονομικής πολιτικής ούτε στα ευρύτερα δεδομένα της οικονομίας.
Σε αυτή την περίοδο το οικονομικό κλίμα κινείται γενικά θετικά, αντανακλά όμως και μια σειρά από σημαντικές προκλήσεις και αβεβαιότητες. Οι επιχειρήσεις, στους διάφορους κλάδους, κινούνται σε μια ελληνική οικονομία που είναι ισχυρότερη από ό,τι πριν λίγα χρόνια, όμως το κόστος τους αυξάνεται και η ζήτηση αναμένεται πως θα πιεστεί.
Η καταναλωτική εμπιστοσύνη κινείται σε σχετικά χαμηλότερα επίπεδα, σε ένα επίπεδο γενικής σταθερότητας, αλλά έχοντας ενσωματώσει σε μεγάλο βαθμό την ισχυρή επίπτωση από τις πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές.
Αναλυτικότερα:
- στη Βιομηχανία, το αρνητικό ισοζύγιο των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες και τη ζήτηση υποχώρησε, οι εκτιμήσεις για τα αποθέματα όμως κλιμακώθηκαν ενώ οι θετικές προβλέψεις για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες διατηρήθηκαν αμετάβλητες.
- στις Κατασκευές, οι αρνητικές προβλέψεις για την παραγωγή διατηρήθηκαν, ενώ παράλληλα οι θετικές προβλέψεις για την απασχόληση εξασθένισαν ελαφρά.
- στο Λιανικό Εμπόριο, οι εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις υποχωρούν ήπια, με το ύψος των αποθεμάτων να αποκλιμακώνεται ελαφρά, ενώ οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη των πωλήσεων εξασθενούν.
- στις Υπηρεσίες, οι θετικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων ενισχύθηκαν, εκείνες για τη ζήτηση κινήθηκαν αντίστοιχα ανοδικά, ενώ παράλληλα οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της ζήτησης υποχώρησαν ελαφρά.
- στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, οι αρνητικές προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας εξασθένισαν ενώ οι αντίστοιχες για τη δική τους οικονομική κατάσταση ενισχύθηκαν. Παράλληλα, επιδεινώθηκαν οι προβλέψεις για μείζονες αγορές και εξασθένισε έντονα η πρόθεση για αποταμίευση.
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: Μικρή εξασθένιση προσδοκιών λόγω ήπιας ενίσχυσης των αποθεμάτων
Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία εξασθένισε ελαφρώς τον Νοέμβριο, στις 95,3 μονάδες, από 96,5 μονάδες τον Οκτώβριο. Από τις μεταβλητές του δείκτη, το αρνητικό
ισοζύγιο των εκτιμήσεων για τις παραγγελίες και την τρέχουσα ζήτηση αμβλύνθηκε ελαφρά, το θετικό ισοζύγιο προβλέψεων για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες διατηρήθηκε
αμετάβλητο, ενώ το ύψος των αποθεμάτων κλιμακώθηκε.
Αναλυτικά:
α) Το ήδη αρνητικό επίπεδο παραγγελιών και τρέχουσας ζήτησης, υποχώρησε στις -19 (από – 23) μονάδες τον Νοέμβριο με το 32% των επιχειρήσεων να δηλώνουν χαμηλές για την εποχή
παραγγελίες και το 12% να αναφέρει το αντίθετο.
β) Στις προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής τους προσεχείς 3-4 μήνες, το σχετικό ισοζύγιο διατηρείται θετικό και παραμένει στις +6 μονάδες, με το 28% των επιχειρήσεων να προβλέπει
αύξηση της παραγωγής του το επόμενο τρίμηνο και ένα 22% ( από 17%) μείωσή της.
γ) Στα αποθέματα έτοιμων προϊόντων, το σχετικό ισοζύγιο ενισχύεται ήπια στις +10 μονάδες, με το 24% (από 18%) των επιχειρήσεων να αναφέρει υψηλά για την εποχή αποθέματα.
δ) Στους δείκτες εξαγωγικής δραστηριότητας καταγράφηκαν μικτές τάσεις: οι θετικές προβλέψεις για τις εξαγωγές τους προσεχείς μήνες περιορίστηκαν στις +4 (από +8) μονάδες, ενώ αντίθετα
οι αρνητικές εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση εξωτερικού υποχώρησαν ελαφρά (-26 από -34 μονάδες). 
στ) Ο δείκτης προβλέψεων για την απασχόληση υποχώρησε στις -9 μονάδες από 0 τον προηγούμενο μήνα, με το ποσοστό των επιχειρήσεων που προβλέπει άνοδο απασχόλησης να
διατηρείται στο 9%, αλλά ένα 17% (από 9%) να αναμένει μείωσή της.
ζ) Το ισοζύγιο στις προβλέψεις για τις μεταβολές των τιμών υποχώρησε οριακά, με το 18% από 15% τον προηγούμενο μήνα, να αναμένει μείωσή τους 
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αβεβαιότητα για το οικονομικό περιβάλλον παραμένει, καθώς στην ερώτηση που αφορά στην ευκολία πρόβλεψης της μελλοντικής ανάπτυξης της επιχείρησης,
τον Νοέμβριο το 55% των επιχειρήσεων θεώρησαν ότι αυτή μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, έναντι 56% τον Οκτώβριο.
Σε επίπεδο βασικών τομέων, ο δείκτης προσδοκιών στα Καταναλωτικά αγαθά ενισχύθηκε ελαφρά στις 96,1 μονάδες (από 94,8 μον.). Σημειώθηκε μικρή υποχώρηση στις προβλέψεις για την
παραγωγή τους προσεχείς 3-4 μήνες, ενώ παράλληλα οι ήπια αρνητικές εκτιμήσεις για τις παραγγελίες αμβλύνθηκαν και τα αποθέματα διατηρήθηκαν αμετάβλητα. Στα Κεφαλαιουχικά
αγαθά ο δείκτης βελτιώθηκε σημαντικά στις 130,3 μονάδες, από 114,7 τον προηγούμενο μήνα. Η ενίσχυση του δείκτη οφείλεται στις ήπια θετικές προβλέψεις για την παραγωγή τους προσεχείς 3-4 μήνες με τα αποθέματα να αποκλιμακώνονται έντονα και τις παραγγελίες να βελτιώνονται σημαντικά. Μικρή επιδείνωση παρουσίασε ο δείκτης στα Ενδιάμεσα αγαθά, στις 88,4 (από 93,9)
μονάδες, με τις αρνητικές εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση να εντείνονται ελαφρά, την παραγωγή τους προσεχείς μήνες να βελτιώνεται ήπια και τα αποθέματα να κλιμακώνονται
αισθητά.
ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: Μικρή εξασθένιση των προσδοκιών, αισθητή υποχώρηση σε Ιδιωτικά έργα
Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Κατασκευές διαμορφώθηκε τον Νοέμβριο, στις 148,2 μονάδες (από 151,5 μον. τον Οκτώβριο), παραμένοντας σε επίπεδο πολύ υψηλότερο από το
αντίστοιχο περυσινό (105,7 μονάδες). Αυτή η έντονη μεταβολή ήταν αποτέλεσμα της σημαντικής υποχώρησης των προσδοκιών στις Ιδιωτικές Κατασκευές, με τα Δημόσια έργα να κινούνται
αισθητά ανοδικά. Από τις βασικές μεταβλητές του δείκτη, οι αρνητικές προβλέψεις για το πρόγραμμα εργασιών των επιχειρήσεων διατηρήθηκαν σταθερές, ενώ παράλληλα οι θετικές προβλέψεις για την απασχόληση υποχώρησαν ήπια. Αναλυτικά, ο αρνητικός δείκτης στις προβλέψεις για το πρόγραμμα εργασιών των επιχειρήσεων διατηρείται στα ίδια επίπεδα (-26 από -25 μονάδες), με μόλις το 7% (από 17%) των επιχειρήσεων να διατυπώνει αισιοδοξία για το επίπεδο των εργασιών το επόμενο τρίμηνο. Στις προβλέψεις για την απασχόληση, ο σχετικός δείκτης διαμορφώθηκε στις +35 (από +39) μονάδες, με το 43% (από 44%) των ερωτηθέντων να προβλέπει αύξηση των θέσεων εργασίας στον τομέα και ένα 7% να εκτιμά μείωσή τους. Στα υπόλοιπα στοιχεία, οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα πορεία εργασιών ενισχύονται ελαφρά και διαμορφώνονται στις +18 μονάδες, ενώ στο πεδίο των τιμών, οι πληθωριστικές προσδοκίες υποχώρησαν έντονα (+32 από +53 μον. ο δείκτης). Τέλος, το 15% (από 13%) των επιχειρήσεων αναφέρει απρόσκοπτη επιχειρηματική λειτουργία. Οι περισσότερες επιχειρήσεις (29%) επισημαίνουν την έλλειψη εργατικού δυναμικού ως το βασικότερο εμπόδιο στη λειτουργία τους, ένα 10% την ανεπαρκή χρηματοδότηση και τη χαμηλή ζήτηση, αλλά και ένα 13% την έλλειψη μηχανολογικού εξοπλισμού. 
ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: Οριακή υποχώρηση στις προσδοκίες, αλλά θετική εικόνα των πωλήσεων
Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο εξασθένισε οριακά τον Νοέμβριο στις 112,6 μονάδες, από 112,8 μονάδες τον Οκτώβριο. Η οριακή αυτή υποχώρηση είναι αποτέλεσμα
της έντονης εξασθένισης των προσδοκιών στον κλάδο Υφασμάτων-Ένδυσης-Υπόδησης και της ηπιότερης στα Είδη Οικιακού Εξοπλισμού, με τις τάσεις στους λοιπούς κλάδους να είναι ανοδικές.
Αναλυτικά, οι θετικές εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις υποχωρούν ήπια στις +34 μονάδες με τις θετικές προβλέψεις για την εξέλιξη των πωλήσεων στο επόμενο τρίμηνο να εξασθενούν αντίστοιχα και να διαμορφώνονται στις +44 (από +48) μονάδες.
Οι νέες παραγγελίες ενισχύονται ελαφρά (+29 από +22 μονάδες), ενώ τα αποθέματα αποκλιμακώνονται και διαμορφώνονται στις +19 (από +25) μονάδες. Από την άλλη πλευρά, οι
αισιόδοξες προβλέψεις για την απασχόληση ενισχύονται ελαφρά (+40 από +32 μονάδες), ενώ ως προς τις τιμές, το 22% αναμένει άνοδο, ενδεικτικό των πληθωριστικών πιέσεων. Ως προς το βαθμό αβεβαιότητας που επικρατεί στο οικονομικό περιβάλλον αυτός υποχωρεί ελαφρά, καθώς το 48,2% θεωρεί ότι η μελλοντική ανάπτυξη μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, από 52,9% τον προηγούμενο μήνα.
Οι προσδοκίες στους επιμέρους κλάδους είναι πτωτικές, με εξαίρεση τον κλάδο Τροφίμων-Ποτών Καπνού, τον Πολυκαταστημάτων και τα Οχήματα-Ανταλλακτικά. Αναλυτικά:
Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στα Τρόφιμα – Ποτά – Καπνός ενισχύθηκε αισθητά τον Νoέμβριο και διαμορφώθηκε στις 117,2 (από 110,7) μονάδες, ελαφρά υψηλότερα σε σχέση με το
περυσινό επίπεδο (112,3 μον.). Οι τρέχουσες πωλήσεις διατηρήθηκαν έντονα θετικές στις +64 μονάδες, ενώ παράλληλα οι αισιόδοξες προσδοκίες για τις πωλήσεις της επόμενης περιόδου βελτιώθηκαν ήπια στις +62 μονάδες. Τα αποθέματα αποκλιμακώνονται έντονα και κινούνται πλέον σε κανονικά για την εποχή επίπεδα, ενώ παράλληλα ενισχύονται σημαντικά οι παραγγελίες προς προμηθευτές. Έντονα θετικά διατηρείται το ισοζύγιο των προβλέψεων για την απασχόληση, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις +58 μονάδες, ενώ οι πληθωριστικές τάσεις των τιμών εξασθενούν ήπια (+26 από +37 μονάδες). 
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ: Σημαντική βελτίωση των προσδοκιών, αισιοδοξία για τη ζήτηση
Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες βελτιώθηκε σημαντικά, στις 117,3 μονάδες, από 104,7 τον Οκτώβριο. Από τις επιμέρους μεταβλητές του δείκτη, οι θετικές εκτιμήσεις
για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων κλιμακώνονται, ενώ παράλληλα ενισχύονται αισθητά και οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα ζήτηση, με τις προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη
εξέλιξη της ζήτησης να εξασθενούν ήπια.
Αναλυτικότερα, ο δείκτης των εκτιμήσεων για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων κινείται ανοδικά, στις +40 μονάδες (από +14), ενώ παράλληλα ο δείκτης εκτιμήσεων για την τρέχουσα ζήτηση διαμορφώνεται στις +44 (από +19) μονάδες. Ήπια πτωτικά κινούνται οι προβλέψεις για τη ζήτηση του επόμενου τριμήνου στις +26 μονάδες, ενώ αντίθετα εκείνες για την απασχόληση ενισχύονται ελαφρά και διαμορφώνονται στις +17 (από +8) μονάδες. Στις τιμές αντίθετα, το σχετικό ισοζύγιο ενισχύεται ήπια και διαμορφώνεται στις +14 μονάδες. Στην ερώτηση σχετικά με το βαθμό αβεβαιότητας στο οικονομικό περιβάλλον, το 40% θεωρεί ότι η μελλοντική ανάπτυξη μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, αισθητά χαμηλότερα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (54%).
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ: Οριακή εξασθένιση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε ήπια τον Νοέμβριο και διαμορφώθηκε στις – 45,6 μονάδες, έναντι -44,7 μονάδες τον Οκτώβριο, σε επίπεδο ήπια υψηλότερο εκείνου πριν ένα
χρόνο (-51,9 μονάδες).
Οι συνεχείς ανατιμήσεις και το υψηλό κόστος ζωής, επίδρασαν καταλυτικά στις προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών, επίδραση που επιβαρύνθηκε και από τις γεωπολιτικές εντάσεις των τελευταίων μηνών που ενισχύονται, αντί να αμβλύνονται. Ο δείκτης κινείται σε χαμηλά επίπεδα πλέον, με αποτέλεσμα και αυτόν τον μήνα οι Έλληνες καταναλωτές να εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι στην ΕΕ, με τους καταναλωτές στην Εσθονία με επίπεδο δείκτη –34,2 και την Σλοβενία (-32,3) να ακολουθούν. Στις χαμηλότερες θέσεις αυτής της κατάταξης, για τρίτη φορά μέσα στο 2023 βρίσκεται η Λιθουανία (-0,5) με την τιμή του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης να συνεπάγεται οριακά αισιοδοξία από τους καταναλωτές της χώρας. Οι μέσοι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -17,5 μονάδες στην ΕΕ και στις -16,9 μονάδες στην Ευρωζώνη.
ΠΗΓΗ: OT.GR